Gluten-angst of aanstellerij?! Het is echt heel onschuldig

Gluten, het lijkt soms wel de duivel. Opeens waren er mensen die een volkoren boterham laten staan, omdat ze hoorden dat er gluten in zit en dat dat vréselijk slecht is voor… ja, voor wat eigenlijk? Heeft iemand enig idee waarom er opeens zo’n glutenfobie is? En kan iemand misschien ook uitleggen wat dat dan precies is, gluten?

Gluten! Brr… We zouden het opeens allemaal zoveel mogelijk moeten vermijden, die ellendelingen. Maar waarom? Want gluten doet op zich niks verkeerd. Allereerst is gluten een enkelvoudig woord. Gluten is een eiwit in graan dat zorgt dat het deeg mooi elastisch wordt, daardoor sterk is en in de juiste vorm kan rijzen. Het zorgt dus in eerste instantie voor lekker luchtig brood! Gluten zit in de meeste soorten graan: tarwe, rogge, gerst, spelt en khorasantarwe bijvoorbeeld. Maar ook in haverproducten kunnen gluten zitten, als dit wordt verwerkt in een keten waarin ook tarwe voorkomt.

Al dit soort granen worden gemalen tot meel en bloem. En gluten zit dus eigenlijk in alles wat daarmee gemaakt wordt. Niet alleen brood, maar wat dacht je van pizza, couscous en pasta. Dingen waar paneermeel in zit, of soepen, sauzen en zelfs worst waar bindmiddelen voor gebruikt worden. En ook in koekjes, cakejes of snoepjes zit gluten. Zelfs in niet-eetbare producten, zoals kleurpotloden, is het niet te ontwijken.

Maar waarom gluten nu precies opeens zo angstvallig geweerd wordt door duidelijk kerngezonde types, is niet helemaal duidelijk. Er is namelijk geen wetenschappelijk bewijs dat het iets verkeerds met je doet als je gezonde darmen hebt. Er is een kleine groep mensen die klachten ervaart na het eten van glutenbevattende producten en daar wordt momenteel grondig onderzoek naar gedaan. Veel mensen ontwijken gluten toch, omdat ze ergens in de health hype opgepikt hebben dat het gezonder is, of omdat ze denken dat het niet eten van brood helpt een glutenintolerantie te voorkomen. En dat is veel te kort door de bocht. Gluten (dus granen) zomaar weglaten uit je dieet is zelfs een slecht idee. Door sterk te minderen in het eten van brood en andere graanproducten, kun je een hoop vezels, B-vitamines, jodium en ijzer mislopen. En die voedingsstoffen heeft iedereen heel hard nodig.

Overigens bestaat er wel een glutenintolerantie. Dat is geen fabel. Maar als je dat hebt, piep je wel anders bij een opgeblazen buik. Sommige mensen krijgen ernstig opgeblazen darmen, diarree of heel veel pijn als ze ook maar in aanraking komen met gluten. Het brengt zoveel schade aan het slijmvlies van de dunne darm toe, dat voedingsstoffen minder goed worden opgenomen en daardoor kunnen er meer problemen ontstaan. Het gaat in dit geval om de auto-immuunziekte coeliakie (spreek uit ‘seu-lia-kie’).

Coeliakie moet door een specialist worden vastgesteld. En omdat het een auto-immuunziekte is, moet je er dus je hele leven rekening mee houden. Betekent een streng, duur dieet, want zelfs een klein spoortje gluten kan weer een hoop gedoe opleveren. Voor mensen en kinderen met deze ziekte is het vaak een enorme opluchting als ze de oorzaak van het probleem gevonden hebben.

Dus. Misschien ben jij iemand die zich fitter voelt als je iets minder graanproducten eet. Kan. Maar als je echt een glutenintolerantie hebt, merk je dat wel aan je wc-bezoek en dan moet je naar de dokter. Af en toe een opgezette buik of onrustige darmen ontstaan ook door allerlei andere oorzaken. Daar hoef je écht je lekkere volkoren boterham niet voor te laten liggen.

Overigens kun je ook als je coeliakie hebt nog steeds heerlijk brood eten, hoor! Van teff of glutenvrije haver bijvoorbeeld. Er bestaat daarvoor een speciaal glutenvrij-keurmerk, zodat je zeker weet dat het product niet eens in aanraking is geweest met gluten.