Ja, zeg het maar: beter spelt of tarwe?

Wie hip is, kiest speltbrood. We kunnen er niks aan doen, maar dat is de trend. Er liggen zelfs ‘spelt pepernoten’ in de winkels. Maar spelt? Wat is dat nou precies? En waarom moet een gewoon tarwebrood daar opeens plaats voor maken? Health typetjes op internet schrijven dat de keuze voor spelt gezonder zou zijn. Maar euh, waarom?

Oké, even één vraag tegelijk. Allereerst: wat is spelt? Spelt is een graansoort. Simpel. Net als bijvoorbeeld rogge, haver en tarwe. En hoewel het de laatste jaren opeens enorm in opkomst is, is het eigenlijk oeroud. Waarom tarwebrood daar opeens plaats voor moet maken? Tja, omdat er hier en daar (ten onrechte!) wordt beweerd dat het lichter verteerbaar zou zijn, minder koolhydraten zou bevatten en zelfs geschikt zou zijn voor mensen met coeliakie (glutenintolerantie). Maar of het gezonder is? Dat hoeft niet zo te zijn. 

Hoe het dan zit? Oerspelt - oftewel ‘Triticum spelta’ - is vroege familie van de tarwe waar ons brood van wordt gemaakt, ook wel: ‘Triticum aestivum’. Zie je de overeenkomst in namen? En spelt dat nu gebruikt wordt in brood, is meestal een kruising tussen deze Triticum spelta en Triticum aestivum. Dus tarwe stamt af van spelt. Kortom, de twee graansoorten lijken op elkaar. Sterker nog: het is directe familie.

Verhalen die je leest en hoort in de media over lichter verteerbaar zijn, minder koolhydraten en glutenvrij, moeten we helaas de das omdoen. Net als tarwe bevat spelt gluten. Een onmisbaar eiwit om het brood goed te laten rijzen. Bovendien ontbreekt er wetenschappelijk bewijs dat speltbrood lichter verteerbaar is. Al ervaren sommige mensen het wel zo. Ook als je naar de voedingswaarde kijkt, zie je dat tarwe en spelt echt familie zijn. Vezels, vitamines, mineralen: je vindt ze zowel in tarwebrood als in speltbrood.

Misschien stellen we je teleur, maar het grootste verschil tussen de twee graansoorten is de smaak. Brood met spelt als basis is wat pittiger en iets nootachtiger. Soms maakt de bakker een brood van een combinatie van spelt en tarwe. Maar een speltbrood mag pas een speltbrood genoemd worden als het meelbestanddeel voor minimaal 98% van spelt komt. Als meer dan 2% tarwe is gebruikt, dan zal dat blijken uit de officiële benaming (spelttarwebrood of tarwespeltbrood).* Kijk voor de officiële benaming op het etiket of het schap. Als basis ja, want voor een speltbrood voegt de bakker soms ook tarwemeel toe. Of vraag er naar bij de bakker of broodafdeling.

Als je voor de meest gezonde optie wil gaan, hebben we een ezelsbruggetje voor je: ‘wat je ook doet, volkoren is altijd goed’. Want net al bij tarwebrood is speltbrood het meest gezond als het gemaakt is van volkorenmeel. Als de hele speltgraankorrel gebruikt is dus. Je kunt absoluut zeggen dat speltbrood gemaakt van volkorenspeltmeel een gezonde keuze is. Niet alleen voedingsvezels, B-vitamines en mineralen, maar ook bepaalde bioactieve stoffen in dat brood dragen bij aan veel gezonde effecten op je lijf.

De meerwaarde van volkoren speltbrood in vergelijking met volkoren tarwebrood is echter vanuit wetenschappelijk oogpunt niet te onderbouwen. Al hoeft dat niet weg te nemen dat spelt jouw voorkeur kan hebben, en voor jou een bewuste keuze kan zijn. 

Er zijn enorm veel broodsoorten: tarwe, spelt, meergranen. Maar wat is nu precies wat? Onderstaande video legt het je in 1 minuut uit. 

* Dit is vastgelegd in het Warenwetbesluit Meel en brood, welke is ingegaan op 1 juli 2020 en een overgangstermijn van 2 jaar kent.